თამუნა მჭედლიშვილი

 

თვეზე ნაკლებია დარჩენილი 2025 წლის 4 ოქტომბრამდე, ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების ჩატარებამდე. ქვეყანაში უწყვეტი საპროტესტო ტალღის პარალელურად „ოცნება“ თავისი გუნდის ყოფილ ჩინოვნიკებსაც აპატიმრებს. არც ოპოზიციური სპექტრის წარმომადგენლებს რჩება ვალში და აბსურდული ბრალდებებით ლევან ხაბეიშვილისა და მურთაზ ზოდელავას აყვანით, გაორმაგებული ხალხი „გამოჰყავს“ რუსთაველზე.

 

როგორი პოლიტიკური ვითარებაა დღეს ქვეყანაში? რა შანსები აქვთ გახარიასა და ხაზარაძის პარტიების გაერთიანებულ კანდიდატებს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში? განმეორდება თუ არა 2003 წლის რევოლუცია და რატომ უნდა მივიდეს 4 ოქტომბერს ელექტორატი საარჩევნო უბნებზეც და რუსთაველზეც? _ ამ თემების გარშემო „ქრონიკა+“-ს ესაუბრება პოლიტოლოგი ვახტანგ ძაბირაძე: 

 

_ ბატონო ვახტანგ, საინტერესოა მოვისმინოთ თქვენეული ზოგადი პოლიტიკური შეფასება ქვეყანაში მიმდინარე მოვლენების ფონზე.

_ პოლიტიკური ვითარება ქვეყანაში საკმაოდ მძიმე და რთულია. გარდა იმისა, რომ სახელისუფლებო გუნდში მიდის მთლიანი რეორგანიზაცია, ძველი კადრებისგან გაწმენდა და ახლის მოყვანა, ახალი გუნდი ყალიბდება კობახიძის ეგიდით და მისი ხელმძღვანელობით, ამ პროცესს თან მოსდევს სამი მიმართულება, რომელსაც „ქართული ოცნება“ შიდა პოლიტიკაში იყენებს. ეს არის: ნარკოდანაშაულთან ბრძოლა, კრიმინალთან ბრძოლა და კორუფციასთან ბრძოლა. ყოველ შემთხვევაში, ამის დეკლარირებას და პროპაგანდას ეწევა „ოცნების“ გუნდი, რათა მოსახლეობას აჩვენოს, რომ აი, ახალი გუნდი რამდენად არის უნარიანი, რომ ქვეყანაში დაამარცხოს დანაშაული და აღმოფხვრას კორუფცია. ამ თემებიდან გამომდინარე, ძალიან მნიშვნელოვანია ოპოზიციის ქმედებების შეფასება. ჯერჯერობით რასაც ხელისუფლება აკეთებს, საზოგადოებაში მას რაღაც ჯანსაღი რეაქცია არ მოჰყოლი, თუ ელექტორალური თვალსაზრისით შევხედავთ, ყველაფერი ძველებურად დარჩა, ოღონდ არის ერთი მნიშვნელოვანი განსხვავება.

_ რა არის ეს მნიშვნელოვანი განსხვავება?

_ ის, რომ ოპოზიციური ელექტორატი დღეს არც ისე აგრესიულია, როგორც ამას ოპოზიცია მიიჩნევს. ამიტომ არჩევნებში მონაწილეობას პირადად განვიხილავდი, როგორც ოპოზიციური ამომრჩევლის მობილიზების საშუალებას და არა რამდენიმე მანდატის მოპოვებას საკრებულოში. ამასთანავე, გასათვალისწინებელია ისიც, რომ დავუშვათ თბილისში ოპოზიციური განწყობები გაცილებით დიდია, ვიდრე რეგიონებში, რაც იძლეოდა იმის შანსს, რომ თუნდაც 2002 წლის ადგილობრივი არჩევნები რაღაც ფორმით ყოფილიყო განმეორებული, მაგრამ მოხდა ისე, რომ ნაწილი პარტიებისა, სწორედ ისინი, რომლებიც 2002-ში  მომხრე იყო, ადგილობრივ არჩევნებში მიეღო მონაწილეობა, დღეს ბოიკოტს უცხადებს. თუმცა მაშინ საარჩევნო გარემო იყო უკეთესი ან შევარდნაძის მომხრე გუნდი არ კადრულობდა არჩევნების გაყალბებას და ა. შ. ეს ასე არაა, მაგრამ მაშინ მიიღეს მაინც არჩევნებში მონაწილეობის გადაწყვეტილება! დღეს კი „ნაციონალური მოძრაობა“ ბოიკოტს უცხადებს ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებს...

_ ამბობენ, არალეგიტიმურიაო ხელისუფლება, რომელმაც 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნების შედეგები მიიტაცა, ტოტალურად გააყალბაო ხმები.

_ არალეგიტიმური იყო ყველა ხელისუფალი. ასეთი შეფასებები ჩვენ გვქონდა 90-იან წლებშიც. მაშინ იმის გამო, რომ არალეგიტიმურია, საბჭოურია და ა. შ. არ მივიღოთ საერთოდ მონაწილეობა არჩევნებში?

_ ბატონო ვახტანგ, ეუთო-ოდირი უარს აცხადებს, ჩამოვიდეს და დააკვირდეს 2025 წლის 4 ოქტომბრის ადგილობრივ თვითმმართველობის არჩევნებს. მან უარი თქვა, შეასრულოს დამკვირვებლის მისია.

_ ეგ მაინც არაფერს შეცვლის...

_ რატომ? ბრძოლა გრძელდება და უწყვეტი პროტესტიც არ ნელდება რუსთაველზე.

_ დიახ, მაგრამ ეს ბრძოლა უნდა გააგრძელო ყველა ფრონტზე. ოპოზიციური ამომრჩეველი ერთიანი არ არის, განსხვავებით წინა პერიოდისგან. დღეს ოპოზიციური ამომრჩეველი იყოფა 2 დიდ ჯგუფად: ერთი ნაწილისთვის „ქართული ოცნება“ და „ნაციონალური მოძრაობა“ ორივე მიუღებელია. ამიტომ უნდა ეცადო, რომ ეს ელექტორატი როგორღაც გააერთიანო. გაერთიანებაში როდესაც არ არის მზაობა, ჩემი შეფასებით, შეიძლება ვცდები, ოპოზიციური ამომრჩეველი არ არის ისეთი რადიკალური, რომ დაუმორჩილებლობა გამოაცხადოს. მით უმეტეს, როდესაც ლაპარაკია მშვიდობიან დამხობაზე ერთ დღეში. მომზადებაა საჭირო. მოწოდება კი არა, მომზადება!

დღეს ოპოზიციის ის ლიდერები, რომლებიც ბოიკოტს უცხადებენ ადგილობრივ არჩევნებს, მხოლოდ მოწოდებებით გამოდიან. 200 000 თუ 2 მლნ მოსაწვევი დაურიგებიათ, აქედან მილიონი თუ გამოვიდა ქუჩაში, რა ვიცი. მაგრამ არ გამოვა. ეს არის პრობლემა.

_ გამოსავალი რა არის?

_ თუ არჩევნებში მონაწილეობას გადაწყვეტდა მთლიანად ოპოზიცია და შეთანხმდებოდნენ საერთო კანდიდატებზე, დიდ ქალაქებში დიდი შანსი ჰქონდათ, რომ ხელისუფლება ისევ ეიძულებინათ, მინიმუმ, ღია გაყალბებაზე რომ წასულიყო.

_ შედეგს მოგვცემდა?

_ 2024-ში ყველა გვარწმუნებდა, მთელი ოპოზიცია, რომ რადგან ელექტრონული სისტემით მოხდებოდა ხმის მიცემა, ვერ გააყალბდებოდა არჩევნები, ამიტომ მთელი საზოგადოება დარწმუნებული იყო რომ გაყალბების ნული შანსი იქნებოდა, მაგრამ როდესაც შედეგი გამოცხადდა, მერე დაიწყო ოპოზიციამ ძიება, გაყალბდა თუ არ გაყალბდა არჩევნები. სხვათა შორის, არასამთავროებოებმაც. აი, ეს იყო პრობლემა. დღეს სხვა ვითარებაა. არჩევნები არის ბრძოლის გაგრძელების საშუალება, ის ლეგიტიმაციას აძლევს ქუჩის პროტესტს.

_ და თუ არაფერი ცვლილება არ შევიდა საარჩევნო კოდექსში? აზრი მაინც ჰქონდა გახარიას პარტიასა და „ლელოს“ ამ არჩევნებში მონაწილეობას?

_ აქ მეორე ფაქტორია მნიშვნელოვანი: ხელისუფლება ამ გაყალბებას მხოლოდ მანქანებით ვერ გააკეთებს, ხელისუფლებამ მობილიზება უნდა გაუკეთოს მთლიანად, მთელ ამომრჩეველს, სახელისუფლებო რესურსს. ეს პროცედურა ხრწნის ხელისუფლებას, ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი... ბოიკოტი რაღას გაგვიკეთებს? გამოვალთ ქუჩაში და დადგებით. კარგი, მერე, მერე რა იქნება?

მე მეშინია, რომ ვინმეს 2003 წლის განმეორება არ მოუნდეს, „ვარდების რევოლუციას“ ვგულისხმობ. მაშინ სრულიად განსხვავებული ვითარება იყო.

_ რა ვითარებას გულისხმობთ?

_ „ვარდების რევოლუციაში“, ისე როგორც 2012-ში, თანაბარი სიძლიერით მონაწილეობდა როგორც მოსკოვი, ისე ვაშინგტონი.

_ ახლა ვინ მონაწილეობს?

_ ახლა მხოლოდ მოსკოვია. და შეთანხმება თუ მაშინ შესაძლებელი იყო ამ ორ სახელმწიფოს შორის, დღეს ეს შეუძლებელია. დღეს სხვა პრობლემები აქვს ერთსაც, მეორესაც და მსოფლიოსაც! ამიტომ ძალიან მეშინია იმის, რომ ჩვენ ამ პროტესტმა ის არ მოგვიტანოს, რაც ლუკაშენკოს მოუტანა ბელარუსში. საკმაოდ დიდი პროტესტი იყო ბელარუსში, 2000 ადამიანზე მეტი დააპატიმრეს.

_ დაპატიმრებებით „ოცნება“ ჩვენც „გვანებივრებს“. პოლიტიკური ლიდერები, სინდისის პატიმრები, ახლა ხაბეიშვილისა და ზოდელავას დაჭერა...

_ ზოდელავა შემთხვევით აღმოჩნდა იქ და რადგან პროტესტი გამოთქვა, დაიჭირეს. აბსურდული ბრალდებაა ერთიც და მეორეც. აქ მნიშვნელოვანი ის კი არ არის, რომ ბრალდებაა აბსურდული, არა, რა თქმა უნდა, ეს პოლიტიკური რეპრესიებია. აქ მნიშვნელოვანი იმის გააზრებაა, თუ რისთვის სჭირდება ხელისუფლებას ხაბეიშვილის დაპატიმრება? ხელისუფლებამ ხომ მშვენივრად იცის, რომ რაც უფრო მეტი იქნება მისი მხრიდან რეპრესია, მით უფრო ძლიერი იქნება წინააღმდეგობა. ეს გამოცდილება მან შეიძინა შარშანდელიდან მოყოლებული... ანუ დღეს თუ ხაბეიშვილს აკავებ, ხვალ აქციაზე გაცილებით მეტი ხალხი მივა, ვიდრე მისვლას აპირებდა. მაშინ რისთვის ჭირდება ხელისუფლებას ხაბეიშვილის დაპატიმრება?

_ რისთვის?

_ იქნებ იმისთვის, რომ ოპოზიციური ამომრჩეველი საბოლოოდ გათიშოს? ხელისუფლება შესაძლოა ოპოზიციურ პარტიებს მეტ-ნაკლებად აკონტროლებდეს, ან იცოდეს ვინ რას მოიმოქმედებს, მაგრამ ხელისუფლება ხომ ვერ გააკონტროლებს ოპოზიციურ ამომრჩეველს მთლიანად? თქვენ წარმოიდგინეთ, ბოიკოტის მომხრე ხარ თუ არა, დილას არჩევნებზე მიხვიდე და შუადღეს შეუერთდე ოპოზიციურ აქციას ქუჩაში! და თუ ამას გადაწყვეტს ოპოზიციური ამომრჩეველი, თუ ჩვენი საზოგადოება პოლიტიკურად აქამდე გაიზარდა... 90-იან წლებში ჩვენ ეს ვერ შევძელით.

_ ბალტიის ქვეყნებმა ეს შეძლეს. იგივე ლიეტუვამ, იქაც იყვნენ პოლიტიკური ძალები, რომლებიც ბოიკოტს უცხადებდნენ იმ არჩევნებს, რომელმაც შემდეგ დამოუკიდებლობა გამოაცხადა, მაგრამ იქ გაიაზრეს და გააზრებული არჩევნები ჩაატარეს.

_ ჩვენთან ეს ვერ მოხერხდა მაშინ და არ ვიცი, ახლა მოხერხდება თუ არა, მაგრამ... თუ ეს მოხერხდა, მაშინ ხელისუფლება ძალიან მძიმე დღეში აღმოჩნდება. და ხომ არ არის ხაბეიშვილის დაპატიმრების რეალური არსი ის, რომ ბოიკოტის მომხრეებმა არ დაიწყონ ფიქრი, იბრძოლონ ორივე ფრონტზე, ამომრჩეველს ვგულისხმობ.

_ რა მოხდება თუ საარჩევნო უბნებზეც მივა ამომრჩეველი და რუსთაველზეც?

_ ხელისუფლებას ორ ფრონტზე ბრძოლა ძალიან გაუჭირდება. იძულებული იქნება, თავისი რესურსი ორად გაყოს, როგორც ქუჩაში _ საპოლიციო, ისე საარჩევნო უბნებზე. ზონდერების მობილიზება ა. შ. თუ ამას მთელი ქვეყნის მასშტაბით გავაკეთებთ, დიდ ქალაქებში აქამდე მივალთ, მაშინ რთული იქნება ხელისუფლებისთვის ბრძოლა ყველა ქალაქში, ყველა ფრონტზე.

_ როგორი შანსი აქვს  გაერთიანებულ ოპოზიციურ ორ პარტიას, „გამოგლიჯონ“ დიდი ქალაქები? არჩევნები არის ბრძოლის გაგრძელების საშუალება, ის ლეგიტიმაციას აძლევს ქუჩის პროტესტს. რა შანსები აქვს „ოცნებას“ დღევანდელი მოცემულობით?

_ თუ ოპოზიციური ამომრჩეველი გაიყოფა, მაშინ ძალიან გაუჭირდებათ, მინიმალური შანსი იქნება.

_ რას გვეტყვით ჩინოვნიკების დაჭერებთან დაკავშირებით? სულ ახლახან ყოფილი თავდაცვის მინისტრი დააკავეს თანამდებობის ბოროტად გამოყენებისა და ბიუჯეტის თანხების არამიზნობრივად დახარჯვის ბრალდებით...

_ ეს სიახლეს არ წარმოადგენს. მე იმ თაობის კაცი ვარ, შევარდნაძე პირველად 1972 წელს რომ მობრძანდა მთავრობაში, ისიც რომ მახსოვს. მაშინ შევარდნაძესაც კორუფციასთან, ნეგატიურ მოვლენებთან უნდა ებრძოლა. სხვათა შორის, ზუსტად ამ მოტივით მოვიდა ხელისუფლებაში ალიევიც, სააკაშვილიც და ლუკაშენკოც. ეს არის კამპანია, რომელსაც იყენებს ახალი გუნდი იმისთვის, რომ თავისი ძველი გუნდი გაიყვანოს პოლიტიკური ასპარეზიდან. ეს კამპანია გაგრძელდება მანამ, სანამ ახალი გუნდი ჩამოყალიბდება.

_ აქვს კი „ოცნებას“ ახალი სახეების რესურსი?

_ ახალი სახეები კი არა, ახალი გუნდი ყალიბდება, რომელსაც კობახიძე აყალიბებს, რა თქმა უნდა, ივანიშვილის ლოცვა-კურთხევით, ისე ვერც შეძლებს. დღეს ამ ხელისუფლებას მხოლოდ მორჩილება მოეთხოვება და ბრძანებების შესრულება. მეტი არაფერი ხდება. აბსოლუტურად არაფერი.

_ პესიმისტურ განწყობაზე ხართ.

_ ყველაფერს დრო სჭირდება, ნელ-ნელა დალაგდება. უნდა ვიფიქროთ, რომ რაღაც დროის შემდეგ ამ მდიდარ ჯგუფს შესაძლოა მოუნდეს, რომ ქვეყანაში იყოს წესრიგი და მიხვდებიან იმას, რომ სჯობს ცოტა ჰქონდეთ და დაზღვეულები იყვნენ, რადგან ბურჭულაძესავით არ მოგკიდონ ხელი და არ გაგაქანონ ციხეში. აქამდე მივა ჩვენი საზოგადოევბის ეს მდიდარი ნაწილი. მჯერა, მასაც მოუნდება სამართალი და შესაძლოა, ამას მივაღწიოთ.